-->

Ιστορία του Ναού

 Άγιος Νικόλαος (Στεριανός)



     Λέγεται και Άγιος Νικόλαος Στεριανός, σε αντίθεση με το εκκλησάκι του μόλου. Βρίσκεται λίγο πιο πάνω από την παραλία κοντά στον Ο.Τ.Ε. Πρόκειται για μεγαλοπρεπή εκκλησία, ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο. Έχει εξωτερικές διαστάσεις 23,65Χ20,89 και εσωτερικό ύψος ως τον τρούλο 15,50μ. Οι τοίχοι είναι κτισμένοι με πελεκημένους ορθογωνίους πωρόλιθους, ίσιους περίπου μεταξύ τους. Την τοιχοποιία, κατά αραιά και αρμονικά διαστήματα, την περιβάλλουν οριζόντιες και κάθετες οδοντωτές ταινίες από λεπτά τούβλα (κεραμιδιά). Το 1949, με δαπάνες του Αιγινήτη Δημητρίου Καίσαρη, τοποθετήθηκε ρολόι, άξιας τότε 22.000.000 δραχμών. Η όλη στέγη του οικοδομήματος είναι επιστρωμένη με κεραμίδια, ενώ στις γωνίες έχουν τοποθετηθεί ακροκέραμα και ενδιάμεσα διάφορα λιθανάγλυφα, κατά την καλαισθητική διάθεση των μαστόρων.
       Η εκκλησία έχει αξιόλογο ζωγραφικό διάκοσμο, έργο διαφόρων καλλιτεχνών – κυρίως όμως του Βασιλείου Σταματιάδη, ανάμεσα στα 1915 και 1928. Γράφει το περιοδικό Κήρυξ της Αιγινής (Αι αγιογραφίαι του Αγίου Νικόλαου Αίγινας, η κοσμηματογράφησις, η επιχρύσωσις του Άμβωνα και του Δεσποτικού είναι έργα Σταματιάδη. Τουλάχιστον τριάντα αγιογραφίαι του ναού τούτου είναι έργα του Σταματιάδη, εκ των οποίων η αγιογράφησις του θόλου, αι εικόνες του Ιερού, τα Δωδεκάορτα, ο Απόστολος Παύλος στον Άρειο Πάγο, ύψους 5μ.  κατ’ απομίμησιν ομοίου έργου εκ της Αγίας Ειρήνης, ο Μυστικός Δείπνος και άλλα).
     Στον ναό φυλάσσονται Ιερά Λείψανα της Αγίας Θεοδώρας και του Αγίου Ιουλιανού, των Αιγινητών. Η εκκλησία είναι τρισυπόστατη. Το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, το αριστερό στον Άγιο Δημήτριο και το δεξιό στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Οι Αιγινήτες, όπως και όλοι οι νησιώτες έτρεφαν και τρέφουν ιδιαίτερο σεβασμό και τιμή προς τον άγιο των θαλασσινών, τον Άγιο Νικόλαο, γι αυτό και από παλιά πολλές εκκλησίες έχουν το όνομα του. Η εξεταζόμενη σύγχρονη εκκλησία του αγίου Νικολάου έχει κτιστεί λίγο βορειότερα άλλης παλαιότερης, ρυθμού μονόχωρης βασιλικής. Αλλά και σε αυτή τη θέση όπως σε άλλο σημείο αναφέραμε, υπήρχε άλλη παλαιοχριστιανική βασιλική. Εκεί κοντά υπήρχε και ένα πηγάδι. Στα χρόνια της επανάστασης, όταν πολλοί πρόσφυγες είχαν εγκατασταθεί στο νησί και η μητρόπολη της Κοίμησης της Θεοτόκου και η Παναγίτσα δεν επαρκούσαν για τον εκκλησιασμό τους, ο Άγιος Νικόλαος, που ήταν νεόδμητη και με πολλές ελλείψεις εκκλησία παραχωρήθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση στους Ψαριανούς οι οποίοι, πρωτοστατούντων των Νικολή και Ιωάννη Χατζηαλεξανδρίδη, Κ. Νικοδήμου, Κ. Κανάρη και άλλων, φρόντισαν και την επισκεύασαν (ήταν χωρίς στέγη) και εκκλησιάζονταν σε αυτή, γι αυτό και η εκκλησία τότε ήταν γνωστή με το όνομα ‘Των Ψαριανών’. Τα εγκαίνια της έγιναν τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο του 1826. Αλλά το 1841 προέκυψε σοβαρό πρόβλημα ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς της.
     Από αναφορές του μητροπολίτη Σαμουήλ το 1834 και το 1841 πληροφορούμεθα ότι την εκκλησία έκτισε ο αρχιμανδρίτης Κύριλλος Ζωηπύλος (Ζωιόπουλος) από την Κόρινθο και μετά τον θάνατό του οι κληρονόμοι του την πούλησαν στον αρχιμανδρίτη Παρθένιο (Λογιωτατίδη) και μετά και τον θάνατο αυτού οι δικοί του διεκδίκησαν την ιδιοκτησία της. Από το 1841 έως το 1846 ο, προφανώς κληρονόμος, Μιχαήλ Κάτσας με έγγραφά του καταφεύγει στους αρμόδιους φορείς, ακόμη και στα δικαστήρια. Γράφει ο Σαμουήλ ότι ισχυριζόταν πως του ανήκε, πλην όμως δεν προσκόμισε κανένα έγγραφο ιδιοκτησίας και επιπλέον από την σχετική έρευνα του επισκόπου προέκυψε ότι το ιερό τούτο κτήμα ουδέν προσόν φέρειν ως ιδιόκτητον (…) μάλιστα το όλον εναντίο, δηλ. ουδείς ομολογείται ότι υπήρξε μόνος κτήτωρ και θεμελιωτής της εκκλησίας ταύτης. Τελικά το πρόβλημα λύθηκε με συμβιβασμό, αφού είχε προηγηθεί και δικαστική απόφαση του πρωτοδικείου Αθηνών υπέρ του Μ. Κάτσα. Σε λίγο (Ιούλιος 1847) η εκκλησία έγινε επίσημα ενοριακή.


     Στα τέλη του 19ου αιώνα η παλιά αυτή εκκλησία κατεδαφίστηκε και στη θέση της ανυψώθηκε η σημερινή. Θεμελιώθηκε το 1890 κυρίως επάνω σε οικοπεδικό χώρο, που προσέφερε ο επιχειρηματίας Φουντούλης και πρωτεργάτες για την ανέγερσή της ήταν οι Ρωπαϊτης και
Τζίτζης (Τσέτες). Τα εγκαίνια έγιναν στις 12 Νοεμβρίου του 1900 από τον μητροπολίτη Αθηνών Προκόπιο Β΄ Οικονομίδη. Αξίζει για την ιστορία να παραθέσουμε το πολύ ενδιαφέρον δημοσίευμα του περιοδικού (Ιερός Σύνδεσμος) της 15 Νοεμβρίου 1900:
    "Τη 11 τρ.μ . ο σ. Μητροπολίτης Αθηνών συνοδευόμενος υπό του αρχιδιακόνου του και του ημετέρου διευθυντού, μετέβει εις Αίγινα, ένθα είχε προσκληθεί υπό του αξιότιμου δήμαρχου κ. Πέππα και των επιτρόπων του εκεί νεόδμητου ιερού ναού του Άγιου Νικολάου, όπως εγκαινίση αυτόν.(Άμα τω κατάπλω του ατμοπλοίου εις τον λιμένα, περί ώραν 9 π.μ. , προσήλθον δι’ ιδιαιτέρας λέμβου αι αρχαί της πόλεως και παρέλαβον τον σ. Μητροπολίτη, ον άνεμενον εν τη αποβάθρα πάντες οι κληρικοί μετά πολλών πολιτών, προσελθόντων, όπως υποδέξωνται τον ποιμενάρχη αυτών. Άμα  τη αποβιβάσει αυτού εις την ξηράν υπό τον ήχο των κωδώνων των εκκλησιών, αναγγελλόντων την έλευσιν του σ. Μητροπολίτη εις την νήσον, κατευθύνθει εις τον καθεδρικόν ναόν, ένθα εψάλη δοξολογία, μεθ’ ην προσήρχετο το πλήθος και ησπάζετο την δεξιάν αυτού. Μετά  ταύτα ο σ. Μητροπολίτης επεσκέφθη τα εν τω ευρυτάτω προαυλίω του Ναού ευρισκόμενα ελληνικά και δημοτ.  σχολεία, ως και το παρθεναγωγείον, λειτουργούν εν τω οίκω εκείνω εν ώ κατώκει ο αείμνηστος κυβερνήτης της Ελλάδος Καποδίστριας, εφ’ ού ανεγέρθησαν και τα άνω δύο ευρύχωρα σχολεία. Προς την σπουδάζουσα νεότητα της ωραίας νήσου Αίγινας απηύθυνεν ο σ. Μητροπολίτης πατρικάς παραινέσεις , διαπυνθανόμενος άμα παρά των προϊσταμένων των σχολείων κκ  Π. Ηρειώτου στολάρχου, Αντ. Πελεκάνου δημοδιδ.  και της δεσποινίδος Όλγας Μπήτρου, διευθυντρ. του παρθεναγωγείου, ως και παρά των λοιπών διδασκάλων και διδασκαλισσών περί της προόδου των μαθητευόμενων, προς ους απεύθυνε και διαφόρους ερωτήσεις επί διαφόρων μαθημάτων, προς άς ευστόχως απήντησαν. Ομολογουμένως τα σχολεία της Αιγίνης ευρίσκονται εν καλή καταστάσει, οφειλομένη εις το ευδόκιμων των διδασκόντων και τη φροντίδι του ρέκτου και φιλοπροόδου δήμαρχου, οίς συνεχάρησαν οι επισκεφθέντες.
   Αναπαυθεις ο σ. Μητροπολίτης επ’ ολίγον εν τω οίκω του αρχιερ.  επιτρόπου , αιδεσιμ.   οικονόμου  κ. Μιχαήλ Εμμανουήλ, ένθα ετύχομεν άκρας φιλοξενίας, εν συνεχεία μετέβη εις το ενταύθα αριστερά λειτουργούν υπό την αξιόλογον διεύθυνσιν του κ. Δημητριάδη Σωφρονιστηρίων ένθα επί μίαν και ημίσειαν ώραν εδίδαξε και πολλά τα αγαθά συνεβούλευσε τοις καταδίκοις. Εξερχόμενος δε αυτού, παρέδωκε τω διευθυντή χρηματικόν τι ποσόν, όπως δι’ αυτού , εν αδελφική αγάπη συσσιτήσωσιν οι εν τη φυλακή, όπερ και εγένετο.
    Την επομένη εξετελέσθησαν εν πάση εκκλησιαστική  ευπρεπεία τα εγκαίνια του νεόδμητου ναού, καθ’ α προσήλθον πάντες σχεδόν κάτοικοι της νήσου. Η εορτή αυτή, διαρκέσασα επί πέντε σχεδόν ώρας, διεξήχθη εν πάση τάξει και ακριβεία και λαμπρότητη. Ο σ. Μητροπολίτης   μετά την τέλεσιν των εγκαινίων μίλησεν εφ’ ικανών  προς το συνωθούμενων και εντός και εκτός του ναού πλήθος, αναπτύξας τα του εγκαινιασμού , όστις δέον να γίνεται και εγκαινιασμός του πνεύματος του ανθρώπου δια προς τον θεόν πίστεως και της προς τον πλησίον αγάπης. Μεθ’ ο ήρξατο η θεία Λειτουργία. Κατά την επί πεντάωρων διαρκέσασαν ταύτην τελετήν επέδειξε ο σ. Μητροπολίτης αντοχήν θαυμαστήν, συνοδευόμενην μετά της συμφυούς αυτώ χάριτος και αγάπης προς το περικυκλούν αυτόν πνευματικόν ποίμνιον, απεκδεχόμενον ευλαβώς τας ευχάς και ευλογιάς του.
    Την μεσημβρίαν εφιλοξένησεν ημάς δαψιλώς ο ερίτιμος οίκος του εκ των επίτροπων του ναού φυλοπόλιδος και ρέκτου κ. Φουντουλη, όστις αόκνως και φιλοτίμως εργαστείς κατόρθωσε να φέρει εις πέρας το θεάρεστον έργον, συνεπίκουρον έχων την ευσεβή προθυμία και αρωγήν των Αιγινητών.
    Την εσπέρα της ίδιας μέρας προσεκάλεσεν ο σ. Μητροπολίτης εις δείπνον πάσας τας αρχάς της πόλεως και τον ηγούμενο της εκεί μονής πανοσ.  κ. Μητροφάνην, λαβών ούτω ευκαιρίαν να συνομιλήση αύθις μετ’ αυτών και συστήσηται αυτοίς την πιστήν  εκτέλεσιν των ανατιθέμενων εκάστω καθηκόντων.
      Την επομένη φιλοξενιθέντες παρά του αγαπημένου δημάρχου της νήσου κ. Πέππα, παρ’ ού πολλά αγαθά έργα αναμένομεν, κατευωδώθημεν υπό των αρχών και του λαού περί ώραν 2μ.μ. – τοιαύται επισκέψεις των ποιμεναρχών προς το ποίμνιον αυτών πολλών αγαθών πρόξενοι δύνανται να γίνωσιν"

Δεν υπάρχουν σχόλια: